Latvia là quốc gia ở phía Đông Bắc Châu Âu, giáp biển Baltic, nằm giữa nước Nga mênh mông về phía Đông và các nước thịnh vượng Scandinavia về phía Bắc. Trong khu vực Baltic, Latvia có vị trí giữa Litva và Estonia, người ta thường nhầm lẫn 03 quốc gia Baltic này do kích thước nhỏ, mặc dù cả ba có bản sắc văn hóa, lịch sử và ngôn ngữ riêng biệt đặc trưng. Với dân số chưa đến 2 triệu người dân, Latvia có vẻ quá nhỏ bé và “không đáng kể’’ trong mắt người Việt, điều đó thật đáng tiếc bởi vì theo tôi, Latvia là một đất nước rất đáng để khám phá.
Tôi đã sống ở Latvia trong 03 năm và khoảng thời gian đó có lẽ là giai đoạn đáng nhớ nhất trong đời. Năm 2011, tôi nhận được học bổng du học và sang Latvia học thạc sĩ chuyên ngành Pháp ngữ. Lần đầu được du học và sinh sống ở nước ngoài, tôi đã sống trong vô vàn trải nghiệm khó quên mà tôi chắc chắn ghi nhớ mãi đến hết cuộc đời: Tình bạn quốc tế, những bữa tiệc đến rạng sáng, những chuyến đi khám phá,...
Trong suốt 02 năm đi học, tôi không chỉ lưu giữ được nhiều kỷ niệm mà còn trở thành người trưởng thành hơn. Tôi đã kết giao với nhiều bạn quốc tế và cải thiện kỹ năng ngoại ngữ, nhất là tiếng Nga, bởi một nửa dân số thủ đô Latvia thuộc dân tộc Nga và ngôn ngữ này vẫn được sử dụng rộng rãi.
Sau khi tốt nghiệp, tôi đã khởi đầu sự nghiệp trở thành giáo viên tiếng Pháp tại Đại học Latvia, nhờ đó tôi đã tìm thấy niềm đam mê giảng dạy. Tuy nhiên, 01 năm sau đó, do sự tình cờ (hoặc do số mệnh) và thêm một vài lý do cá nhân, tôi đã chuyển sang Việt Nam và khởi đầu một chương mới của cuộc đời.
Xét về một số khía cạnh, tôi vẫn thương nhớ cuộc sống ở Latvia, có lẽ bởi nó là một trải nghiệm hoàn toàn khác biệt so với Việt Nam. Chẳng hạn như, vào những đợt nắng nóng gay gắt kéo dài ở miền Bắc, tôi lại nhớ thời tiết mát lạnh của Latvia.
Mùa đông ở Latvia giá lạnh chẳng kém gì Nga khi nhiệt độ có thể xuống tận -20 độ! Tôi nhớ như in những con phố của thủ đô được lớp tuyết dày bao phủ, bầu trời trong xanh khi nhiệt độ quá thấp để hơi nước có thể tích tụ thành mây, và cảm giác đi bộ trên bề mặt biển Baltic đóng băng thực sự thi vị khó tả. Vì trời lạnh gần như quanh năm, tôi thường phải giữ ấm bằng những chiếc áo len và áo khoác dày, khăn quàng cổ, găng tay và ushanka, mũ lông bịt tai kiểu Nga,...
Mùa đông tại Latvia
Mùa hè ở Latvia lại giống như mùa thu Hà Nội, rất ngắn và vô cùng đặc biệt bởi vì các ngày nắng ấm là dịp hiếm hoi để cả dân số Latvia đổ xô ra các bãi biển xinh đẹp trải dài dọc bờ biển Baltic. Bãi biển tấp nập nhất nằm ở Jurmala, nơi đã từng là một trong những điểm đến được ưa chuộng nhất của giới nhà giàu thời Liên Xô cũ. Vào đầu hè là thời điểm mà Latvia cùng một số nước khác của Bắc Âu chứng kiến hiện tượng "Đêm trắng" vì khoảng thời gian ban đêm chỉ diễn từ 11 giờ đêm đến 3 giờ sáng, giới trẻ khi đó thích thức khuya và dạo chơi cả đêm.
Tôi cũng nhớ sự yên tĩnh của Riga - thủ đô của Latvia với dân số chỉ xấp xỉ 600.000 người dân, nơi gần như không có tắc đường, tiếng còi xe hay những nơi chốn đông người. Từ khi sống ở Việt Nam, mỗi khi đến thăm Riga tôi lại trải nghiệm cú sốc "văn hóa ngược" khi đi dạo qua những con phố vắng vẻ bình yên. Thời gian sống ở Latvia, ngày nào tôi cũng đi bộ tới trường đại học và ít khi cần sử dụng phương tiện công cộng vì đa số địa điểm ở Riga không cách xa nhau lắm.
Người Latvia cũng coi trọng sự yên tĩnh và ghét sự xôn xao, họ thích sống một cách riêng tư và hướng nội, họ khó mở lòng và ít cười với người không quen. Sự khép kín khó gần của các dân tộc Bắc Âu khá khét tiếng nên đôi khi người ta hay đùa rằng họ phải nhấp một chút rượu rồi mới có thể nói chuyện thoải mái với người khác.
Vậy, phải nói rằng không đáng ngạc nhiên khi văn hóa uống rượu rất phát triển trong các vùng đất này và người ta uống rượu trong hầu hết mọi tình huống giao tiếp xã hội. Người Latvia sản xuất nhiều loại bia rất ngon và đặc sản quốc gia là Black Balsam - một loại rượu mùi thảo dược được làm từ 24 thành phần khác nhau, bao gồm quả mọc, vodka, thảo mộc với độ cồn 45%.
Thăm thủ đô Riga và những con phố yên bình
Dù không lừng lẫy như các thành phố huyền thoại của Tây Âu, nhưng Riga là một thành phố vô cùng xinh xắn và cổ kính, từng được bình chọn là một trong những “Thủ đô văn hoá” của Châu Âu và được ví như ‘’Paris của Bắc Âu". Phố cổ của Riga đẹp như tranh với những tòa nhà cổ đầy màu sắc, các phố/ ngõ hẹp lát đá trang nhã khiến cho việc đi dạo qua phố cổ và chìm đắm giữa không gian kiến trúc phong phú này sẽ mang lại cảm giác như bước vào thế giới của những câu chuyện cổ tích.
Riga lưu giữ rất nhiều công trình kiến trúc từ thời cổ đại và trung đại, có khoảng 800 công trình mang đậm dấu ấn Tân Nghệ thuật (Art Nouveau) tạo nên danh tiếng cho thành phố. Được du nhập vào Riga ở thế kỷ XIX, Art Nouveau nổi bật với lối trang trí tỉ mỉ cùng các họa tiết uyển chuyển. Thời sống ở Latvia, tôi đã từng có thói quen đi dạo qua những vỉa hè lát đá, mê mẩn ngắm nhìn các ngôi nhà cổ kính và đưa mắt tìm kiếm những họa tiết chưa từng thấy bao giờ.
Không những thế, Riga còn lưu giữ khoảng 4.000 tòa nhà bằng gỗ từ thế kỷ XVIII và XIX, gần như không có khu chung cư hay nhà cao tầng. Trong 03 năm sinh sống ở Riga, tôi đã cố tình chuyển nhà khoảng 7 lần vì mỗi lần tôi chọn nhà ở ở khu vực mới giúp tôi quen biết và khám phá thêm các góc nhỏ của thành phố. Tôi đã thậm chí thuê căn hộ một thời gian ngắn trong ngôi nhà có kiến trúc Art Nouveau được xây ở cuối thế kỷ XIX, cảm giác sống tại đó thích thú biết bao!
Những công trình biểu tượng của Latvia
Nhưng tôi phải lòng Latvia không chỉ vì kiến trúc đẹp mắt của thủ đô Riga. Với 12.000 con sông, 3.000 hồ và rừng chiếm tận một nửa diện tích đất nước, Latvia là một trong những quốc gia xanh nhất của Châu Âu. Có 1/5 của diện tích Latvia được nhà nước bảo tồn, tất nhiên người Latvia cũng rất yêu thiên nhiên và sống rất hòa với nó.
Thiên nhiên có vai trò quan trọng trong văn hóa dân gian, cứ mỗi năm vào ngày 23/06, người Latvia quay về nông thôn để ăn mừng Jani - ngày lễ giữa mùa hè. Vào dịp này, người ta thức đêm giữa lòng thiên nhiên, mặc trang phục dân gian, hát những ca khúc cổ xưa, đốt lửa trại và chờ đợi trời sáng. Nông thôn Latvia đẹp như tranh vẽ với những lâu đài và rừng thông, đặc biệt vào mùa thu khi lá chuyển màu thành vàng và đỏ, xào xạc rơi rụng khắp nơi.
Cho đến tận bây giờ, khi tôi nhắm mắt lại, tôi vẫn có thể hồi tưởng lại cảm giác ấm áp và bình yên khi ngồi giữa thiên nhiên yên bình, hít thở không khí mát rượi và ngắm nhìn bầu trời bao la của Bắc Âu. Tôi vẫn có nhiều bạn bè ở Latvia và thi thoảng tôi nằm mơ thấy các phố cổ của Riga. Tôi tự nghiền ngẫm, tự nhủ rằng, mọi giai đoạn cuộc sống đã để lại trong tôi một vài bài học và kỷ niệm đáng nhớ da diết.
*Theo Marko Nikolic (nguyên tác tiếng Việt)